Tìm hiểu khu di tích lịch sử Chiến thắng Đông Khê Cao Bằng

Bạn đã từng nghe nhắc đến khu di tích lịch sử Chiến thắng Đông Khê nơi gắn liền với chiến dịch Biên giới 1950 nổi tiếng chưa? Vì sao nơi đây được xem là “mở đầu cho thắng lợi lớn”? Những gì còn sót lại từ chiến trường xưa có đang được bảo tồn tốt? Hãy cùng nhau khám phá để hiểu thêm về giá trị lịch sử sâu sắc từ khu di tích này.

Giới thiệu về khu di tích lịch sử Chiến thắng Đông Khê

Bối cảnh lịch sử chiến dịch Biên Giới 1950

Khu di tích lịch sử Chiến thắng Đông Khê, nằm tại thị trấn Đông Khê, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng, là một trong những địa điểm ghi dấu chiến công oanh liệt của Quân đội Nhân dân Việt Nam trong chiến dịch Biên Giới năm 1950. 

Khám phá thêm: Khu di tích lịch sử Minh Đạm điểm đến không thể bỏ lỡ

Chiến dịch này, còn được gọi là chiến dịch Lê Hồng Phong II, diễn ra từ tháng 9 đến tháng 10 năm 1950, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Đây là một bước ngoặt quan trọng trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, khi quân đội ta chuyển từ lối đánh du kích sang đánh chính quy, tập trung tiêu diệt các cứ điểm lớn của địch.

Trận đánh Đông Khê, diễn ra từ ngày 16 đến ngày 18 tháng 9 năm 1950, là trận mở màn cho chiến dịch Biên Giới. Với chiến thắng vang dội, quân ta đã phá vỡ tuyến phòng thủ của thực dân Pháp trên đường số 4, tạo tiền đề cho việc giải phóng toàn tuyến biên giới Việt - Trung từ Cao Bằng đến Đình Lập. Khu di tích Đông Khê không chỉ là nơi lưu giữ những chứng tích lịch sử mà còn là biểu tượng của tinh thần yêu nước và ý chí kiên cường của dân tộc Việt Nam.

Ý nghĩa của khu di tích

Khu di tích lịch sử Chiến thắng Đông Khê được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt vào năm 2017, theo Quyết định số 2082/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Nơi đây không chỉ lưu giữ những dấu ấn lịch sử về chiến thắng Đông Khê mà còn là nơi giáo dục truyền thống cách mạng, khơi dậy lòng tự hào dân tộc và tinh thần “uống nước nhớ nguồn” cho các thế hệ hôm nay và mai sau. Với vị trí chiến lược trên quốc lộ 4A, khu di tích thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước, đặc biệt là những người yêu thích lịch sử và muốn tìm hiểu về cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Các địa điểm tham quan tại khu di tích Đông Khê

Cụm di tích cứ điểm Đông Khê

Cụm di tích cứ điểm Đông Khê, nằm ngay tại thị trấn Đông Khê, là trung tâm của khu di tích lịch sử. Đây là nơi diễn ra trận đánh ác liệt vào năm 1950, khi quân đội ta tấn công và tiêu diệt cứ điểm Đông Khê của thực dân Pháp. Các hạng mục chính trong cụm di tích bao gồm:

• Lô cốt tháp canh: một công trình kiên cố của thực dân Pháp, được tái hiện để du khách hiểu rõ hơn về hệ thống phòng thủ của địch.
• Hệ thống hầm ngầm: nơi trú ẩn và chỉ huy của quân Pháp, nay được bảo tồn để minh chứng cho sự kiên cố của cứ điểm.
• Lô cốt số 1 và số 2: những điểm phòng thủ quan trọng, nơi diễn ra các cuộc giao tranh ác liệt.
• Nhà trại lính: khu vực sinh hoạt của lính Pháp, được phục dựng để tái hiện cuộc sống quân sự thời bấy giờ.

Ngoài ra, xung quanh khu trung tâm là các cứ điểm ngoại vi như đồn Yên Ngựa, đồn Phja Khóa, đồn Pò Đình, đồn Pò Hẩu, đồn Cạm Phầy, và nhà Phủ Thiện, tuy hiện nay chỉ còn một số dấu tích. Các điểm này đều là những “địa chỉ đỏ” để du khách khám phá lịch sử hào hùng của quân và dân Việt Nam.

Núi Báo Đông và nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh

Cách thị trấn Đông Khê khoảng 17 km, tại xã Đức Long, huyện Thạch An, là cụm di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh với chiến thắng Biên Giới năm 1950. Điểm nhấn nổi bật là núi Báo Đông, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp quan sát và chỉ đạo trận đánh Đông Khê vào sáng sớm ngày 16/9/1950. Trên đỉnh núi, du khách có thể chiêm ngưỡng cụm tượng đài “Chủ tịch Hồ Chí Minh quan sát mặt trận Đông Khê”, được dựng theo bức ảnh lịch sử của nghệ sĩ Vũ Năng An. Để lên tới đài quan sát, du khách phải vượt qua 846 bậc đá, chia thành 79 cung bậc, tượng trưng cho 79 mùa xuân của Bác Hồ.

Gần đó là nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, được xây dựng theo kiến trúc nhà sàn hiện đại và đưa vào sử dụng từ ngày 19/5/2004. Nhà tưởng niệm trưng bày nhiều hiện vật, hình ảnh quý giá liên quan đến hoạt động của Bác trong chiến dịch Biên Giới, giúp du khách hiểu thêm về vai trò lãnh đạo của Người trong cuộc kháng chiến.

Những điều cần lưu ý khi tham quan khu di tích

Chuẩn bị trang phục và hành trang

Khi tham quan khu di tích Đông Khê, du khách cần lưu ý một số điều để có trải nghiệm trọn vẹn và an toàn:

• Trang phục phù hợp: do khu di tích nằm ở vùng núi Cao Bằng, địa hình đồi núi và thời tiết có thể thay đổi, du khách nên mặc trang phục thoải mái, giày dép chống trượt, đặc biệt khi leo 846 bậc đá lên núi Báo Đông. Mang theo áo mưa hoặc ô nếu tham quan vào mùa mưa (tháng 5-9).

• Hành trang cần thiết: nên mang theo nước uống, đồ ăn nhẹ, và mũ nón để bảo vệ sức khỏe khi di chuyển giữa các điểm di tích, đặc biệt trong những ngày nắng nóng. Một số điểm di tích cách xa nhau, nên chuẩn bị phương tiện di chuyển như xe máy hoặc ô tô.

Ngoài ra, vì đây là di tích lịch sử, du khách cần giữ thái độ tôn nghiêm, tránh làm ồn hoặc xâm phạm các khu vực được bảo vệ.

Tôn trọng giá trị lịch sử và văn hóa

Khu di tích Đông Khê là nơi linh thiêng, mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc, vì vậy du khách cần lưu ý:

• Giữ gìn vệ sinh môi trường: không xả rác bừa bãi, đặc biệt tại các khu vực như nhà tưởng niệm hay đài quan sát. Các thùng rác được bố trí tại nhiều điểm để hỗ trợ du khách.
• Tôn trọng hiện vật và di tích: không chạm tay vào các hiện vật trưng bày hoặc viết, vẽ lên các công trình di tích. Nếu muốn chụp ảnh, hãy tuân thủ các quy định tại từng khu vực, đặc biệt là trong nhà tưởng niệm.
• Tìm hiểu trước thông tin: nên đọc trước về lịch sử chiến dịch Biên Giới 1950 và các điểm di tích để có cái nhìn sâu sắc hơn khi tham quan. Hướng dẫn viên tại khu di tích hoặc các tài liệu từ Ban Quản lý di tích có thể cung cấp thông tin chi tiết.

Du khách cũng có thể kết hợp tham quan các bản làng dân tộc Tày, Nùng tại xã Đức Xuân và Lê Lợi, cách thị trấn Đông Khê khoảng 7 km, để trải nghiệm văn hóa địa phương, nhưng cần tôn trọng phong tục tập quán của người dân bản địa.

Ý nghĩa lịch sử của chiến thắng Đông Khê

Bước ngoặt trong cuộc kháng chiến chống Pháp

Chiến thắng Đông Khê trong chiến dịch Biên Giới năm 1950 là một mốc son lịch sử, đánh dấu sự trưởng thành vượt bậc của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Trận đánh đã chặt đứt tuyến phòng thủ quan trọng của thực dân Pháp trên đường số 4, làm sụp đổ kế hoạch bao vây căn cứ địa Việt Bắc.

Với chiến thuật công kiên cấp trung đoàn, quân ta đã tiêu diệt hơn 120 lính Pháp, bắt hơn 200 tên, phá hủy nhiều vũ khí và quân trang, đồng thời giải phóng thị trấn Đông Khê sau 54 giờ chiến đấu ác liệt.

Chiến thắng này không chỉ mở đường cho việc giải phóng toàn tuyến biên giới mà còn tạo bước ngoặt chiến lược, chuyển cuộc kháng chiến từ thế phòng ngự sang thế tiến công.

Nó cũng góp phần quan trọng vào thắng lợi cuối cùng của chiến dịch Biên Giới, với việc tiêu diệt hơn 8.300 quân địch và giải phóng 350.000 dân trên diện tích 4.500 km². Đây là tiền đề cho những chiến thắng lớn sau này, đặc biệt là chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954.

Tinh thần yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng

Khu di tích Đông Khê không chỉ là nơi ghi dấu chiến công mà còn là biểu tượng của tinh thần yêu nước, sự hy sinh và ý chí kiên cường của quân và dân Việt Nam. Sự hiện diện của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại mặt trận Đông Khê, cùng với những tấm gương chiến đấu dũng cảm như Lý Viết Mưu, La Văn Cầu, và Trần Cừ, đã khơi dậy tinh thần “giết giặc lập công” trong toàn quân và dân. Bức ảnh “Chủ tịch Hồ Chí Minh quan sát mặt trận Đông Khê” của nghệ sĩ Vũ Năng An đã trở thành biểu tượng bất朽, thể hiện ý chí quyết tâm đánh đuổi thực dân xâm lược.

Ngày nay, khu di tích là nơi giáo dục truyền thống cách mạng, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về giá trị của hòa bình và độc lập. Các hoạt động như lễ kỷ niệm chiến thắng Đông Khê (18/9) hay triển lãm chuyên đề tại khu di tích thu hút đông đảo học sinh, sinh viên và du khách, góp phần lan tỏa tinh thần yêu nước và lòng biết ơn đối với các anh hùng liệt sĩ.

Tìm hiểu thêm: Khám phá khu di tích lịch sử Vàm Nhựt Tảo nơi ghi dấu lịch sử

Khu di tích lịch sử Chiến thắng Đông Khê là minh chứng sống động cho tinh thần chiến đấu bất khuất và sự hy sinh anh dũng của quân dân ta. Việc tìm hiểu và giữ gìn khu di tích này giúp các thế hệ sau hiểu rõ hơn về lịch sử dân tộc. Đây không chỉ là địa điểm tham quan mà còn là nơi giáo dục truyền thống yêu nước. Hãy một lần đến Đông Khê để sống lại hào khí Biên giới 1950.