Bàn chân bẹt tưởng chừng là dị tật nhẹ nhưng lại tiềm ẩn nhiều tác hại nghiêm trọng. Đừng để sự chủ quan khiến bạn phải đối mặt với những hậu quả lâu dài do bàn chân bẹt âm thầm gây ra cho sức khỏe và vận động.

Bàn chân bẹt là gì?

Bàn chân bẹt là tình trạng lòng bàn chân bằng phẳng, không có vùng lõm. Bình thường, tùy theo mỗi trẻ, giữa lòng bàn chân của các bé sẽ có vùng lõm với độ lõm nhất định. Tuy nhiên, bàn chân của trẻ dưới 3 tuổi thường chưa hình thành vùng lõm và hệ thống dây chằng. Do đó, chỉ sau 3 tuổi, lòng bàn chân trẻ vẫn bằng phẳng, không có vùng lõm mới được xem là bàn chân bẹt. 

Phần lớn các bé mắc chứng bàn chân bẹt chủ yếu do di truyền. Yếu tố di truyền có thể khiến nhiều thế hệ trong gia đình cùng mắc hội chứng này. Ngoài ra, các bé có thói quen đi chân đất, đi dép đế bằng hay có gen lỏng lẻo đa khớp, sau thời gian dài, hội chứng bàn chân bẹt cũng sẽ hình thành.

Bên cạnh đó, trẻ mắc những bệnh lý xương khớp, bệnh lý thần kinh, béo phì… cũng có nguy cơ mắc hội chứng bàn chân bẹt rất cao. Tùy theo mức độ bệnh, người bệnh sẽ chịu một số ảnh hưởng nhất định. Ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể không nhận thấy điểm bất thường nào. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, người bệnh rất dễ bị đau đầu gối, đau vùng cổ chân, đau khớp háng, đau thắt lưng…. khi đứng, đi lại.

Tác hại của bàn chân bẹt

Nếu không có biện pháp can thiệp sớm, bệnh có thể gây biến dạng cấu trúc xương khớp, dễ dẫn đến một số vấn đề sức khỏe như: 

Viêm khớp mắt cá chân

Mắt cá chân là một trong những bộ phận trực tiếp chịu tác động bởi phản lực từ mặt đất khi vòm chân không phát triển bình thường. Tình trạng này khi kéo dài có thể làm tổn thương khớp và những mô mềm xung quanh, dẫn đến viêm.

Thoái hóa khớp gối

Phần lớn trường hợp thoái hóa khớp gối chủ yếu là do tuổi tác. Tuy nhiên, đôi khi bệnh lý này còn có thể phát sinh bởi hội chứng bàn chân bẹt.

Xương cổ chân của người bàn chân bẹt có xu hướng xoay đổ vào trong hoặc ra ngoài. Tình trạng này có thể ảnh hưởng tới một số cấu trúc xương khớp khác, gồm cả khớp gối. Nếu không chữa trị kịp thời, bệnh tiến triển có thể gây thoái hóa khớp gối ở cả người trẻ.

Cong vẹo cột sống

Tình trạng bàn chân bẹt có thể gây biến dạng cấu trúc xương, có nguy cơ tác động tới cột sống. Điều này khiến cột sống phát triển bất thường, lâu dần trở nên cong vẹo. Theo thời gian, tình trạng cong vẹo cột sống rất dễ gây cản trở trong công việc và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

>>> Tham khảo thêm: Đằng sau vẻ ngoài là chuỗi tác hại béo phì ít ai ngờ tới

Một số vấn đề ít gặp khác

Bên cạnh các vấn đề như cong vẹo cột sống, đau khớp gối, người bệnh bàn chân bẹt khi không điều trị sớm còn có thể phải đối mặt với những rủi ro sức khỏe như biến dạng ngón chân cái, ngón chân hình búa, viêm cân gan chân, viêm gân Achilles và viêm bao hoạt dịch ngón cái.

Ngoài ra, dáng đi tổng thể của người bệnh cũng thay đổi rõ ràng khi bàn chân không phát triển được độ lõm cần thiết. Tình trạng này dễ làm tổn thương tâm lý của người bệnh. Đặc biệt là khi đối tượng là trẻ nhỏ hoặc người nhạy cảm với ý kiến của những người xung quanh.

Phương pháp phòng ngừa bàn chân bẹt

Bệnh bàn chân bẹt thường không có biện pháp phòng ngừa. Khi mắc bệnh, người bệnh cần được duy trì cân nặng phù hợp để giúp giảm đau. Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh cần lưu ý:

• Không cho trẻ hình thành thói quen mang dép tông hay sandal khi ra ngoài. Bởi phần đế của những kiểu giày, dép này thường phẳng và cứng. Điều này có thể cản trở tới quá trình hình thành lõm bàn chân khi trẻ sử dụng thường xuyên.
• Xây dựng chế độ ăn uống đủ dưỡng chất: Thiếu hụt dưỡng chất có thể khiến cơ bàn chân và dây chằng suy yếu, từ đó không đủ khả năng hình thành vòm bàn chân ở trẻ.
• Khi gặp các vấn đề này, người bệnh nên đi khám càng sớm càng tốt, cụ thể:
• Gặp khó khăn khi giữ cân bằng lúc di chuyển.
• Đau khi đi lại.
• Cứng và đau bàn chân.
• Phát triển bàn chân bẹt đột ngột, vòm chân bị xẹp.

Phương pháp trị liệu không cần phẫu thuật

Sử dụng đế chỉnh hình bàn chân

Đối với trẻ trong độ tuổi 2 – 7, trong quá trình phát triển nếu mắc chứng bàn chân bẹt, hướng điều trị thường là điều trị nội khoa. Trẻ thường được yêu cầu sử dụng đế chỉnh hình bàn chân. Đây là miếng lót đặc biệt khi mang giày dép. Phụ kiện này sẽ được thiết kế đúng với kích thước chân của trẻ, thiết kế tạo vòm ở mặt bàn chân. Khi di chuyển mỗi ngày, dưới tác động của trọng lực cơ thể, phụ kiện này giúp nâng đỡ phần xương bàn chân, tạo vòm để xương bàn chân của người bệnh trở về đúng trục phát triển.

Đế chỉnh hình bàn chân là phương pháp điều trị có hiệu quả cao khi độ tuổi áp dụng càng nhỏ càng tốt. Người bệnh thường được chỉ định thực hiện phương pháp này cho đến khi xương chân bình thường trở lại. Tuy nhiên, đối với trẻ trên 7 tuổi, phương pháp dùng đế chỉnh hình bàn chân có thể phải mất nhiều thời gian hơn, khó đạt hiệu quả như mong muốn.

>>> Tham khảo thêm: Sự thật rùng mình về tác hại bia rượu ai cũng nên biết

Các bài tập dành cho người bệnh bàn chân bẹt

Bên cạnh các phương pháp điều trị trên, bác sĩ hoặc kỹ thuật viên vật lý trị liệu có thể hướng dẫn người bệnh thực hiện một vài bài tập trị liệu giúp kiểm soát tốt những triệu chứng, đồng thời ngăn ngừa bệnh tiến triển nghiêm trọng hơn.

Những bài tập dưới đây có thể hỗ trợ cải thiện sức khỏe, tăng độ linh hoạt cho bàn chân và mắt cá chân, nhờ đó cải thiện triệu chứng, cụ thể:

Bài tập kéo giãn gót chân

• Bắt đầu với tư thế đứng đối diện bức tường.
• Một tay đặt lên tường, ngang với tầm mắt.
• Từ từ đưa chân cần kéo giãn gót ra phía sau, luôn giữ gót chân tiếp xúc mặt đất.
• Khuỵu chân trước xuống cho tới khi cảm thấy căng ở chân sau.
• Giữ nguyên tư thế trong khoảng 30 giây, sau đó quay về tư thế bắt đầu.
• Tạm nghỉ khoảng 30 giây, tiếp tục lặp lại những động tác trên 9 lần.
• Khi thực hiện bài tập kéo giãn gót chân cần chú ý giữ thẳng lưng. Ngoài ra, bài tập này có thể phát huy tối đa hiệu quả nếu được thực hiện mỗi ngày hai lần.

Để thực hiện bài tập với quả bóng nhỏ, người tập sẽ cần một chiếc ghế và một quả bóng nhỏ, có thể chọn quả bóng gai hay banh tennis.

Những bước tập luyện gồm:

• Bắt đầu với tư thế ngồi vững trên ghế rồi đặt quả bóng dưới một lòng bàn chân.
• Lăn bóng ở vòm chân.
• Tư thế ngồi khi tập phải luôn thẳng lưng.
• Thực hiện lặp lại động tác lăn bóng liên tục khoảng ba phút, sau đó đổi chân.

>>> Tham khảo thêm: Đừng xem nhẹ tác hại bạo lực học đường đối với giới trẻ

Đừng chủ quan với dị tật bàn chân bẹt vì những tác hại của nó có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và vận động. Hãy phát hiện sớm và can thiệp kịp thời để bảo vệ cơ thể trước những hậu quả lâu dài.