Tết Đoan Ngọ là gì? Ý nghĩa và nguồn gốc ngày 5/5 âm

Tết Đoan Ngọ là gì mà lại được xem là một trong những ngày lễ quan trọng của người Việt? Diễn ra vào mùng 5 tháng 5 âm lịch, Tết Đoan Ngọ mang ý nghĩa diệt trừ sâu bọ, bảo vệ sức khỏe và tưởng nhớ tổ tiên. Đây không chỉ là dịp để giữ gìn nét đẹp văn hóa dân gian mà còn là lúc gia đình sum họp, cùng nhau cầu chúc những điều tốt lành.

Tết Đoan Ngọ là ngày gì? Tìm hiểu nguồn gốc và truyền thống

Tết Đoan Ngọ diễn ra vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, thường rơi vào cuối tháng 6 dương lịch. Theo truyền thuyết dân gian, ngày lễ này bắt nguồn từ câu chuyện về Đôi Truân (sâu bọ mùa màng), khi người dân được ông Đôi Truân chỉ cách ăn rượu nếp và hoa quả đúng vào giờ Ngọ để tiêu diệt sâu bọ, bệnh tật trong người. Từ đó, người dân xem đây là một ngày trừ tà, cầu mong sức khỏe và may mắn.

Tại Việt Nam, ngày này còn được gọi là "Tết diệt sâu bọ", vì vào thời điểm chuyển mùa, các loại dịch bệnh dễ phát sinh. Do đó, người xưa tổ chức lễ cúng với nhiều món ăn mang tính thanh lọc cơ thể, tăng sức đề kháng.

>>>Đọc thêm: SOS là gì? Tín hiệu cứu nguy quốc tế ai cũng nên biết

Cúng gì ngày Tết Đoan Ngọ? Những lễ vật không thể thiếu

Một trong những điều quan trọng nhất là cúng gì ngày Tết Đoan Ngọ để thể hiện lòng thành và mong muốn xua đuổi tà khí, cầu bình an. Mâm cỗ cúng trong ngày này thường không quá cầu kỳ nhưng mang tính truyền thống rõ rệt. Vậy lễ cúng Tết Đoan Ngọ gồm những gì?

Cúng Tết Đoan Ngọ cần những gì?

Dưới đây là danh sách những lễ vật phổ biến và ý nghĩa trong ngày lễ này:

• Rượu nếp (nếp cái hoa vàng hoặc nếp cẩm): tượng trưng cho việc diệt sâu bọ trong đường ruột.
• Trái cây mùa hè như mận, vải, dưa hấu, xoài… mang ý nghĩa thanh nhiệt, giải độc.
• Bánh tro (bánh gio): món ăn truyền thống giúp thanh lọc cơ thể, làm mát ruột.
• Hương hoa, vàng mã, nước sạch, trầu cau: các lễ vật cơ bản trong nghi thức cúng tổ tiên.
• Chè, xôi, gà luộc hoặc vịt luộc: tùy từng vùng miền có thể thay đổi.

Đây cũng là dịp con cháu tưởng nhớ ông bà tổ tiên, nên việc chuẩn bị cúng Tết Đoan Ngọ như thế nào là điều được nhiều gia đình chú trọng. Mâm cỗ tuy đơn giản nhưng cần sự tươm tất, sạch sẽ để thể hiện lòng thành kính.

Cúng Tết Đoan Ngọ vào giờ nào? Nghi thức cúng chuẩn

Theo dân gian, cúng Tết Đoan Ngọ vào giờ nào tốt nhất? Thời điểm lý tưởng là giờ Ngọ (từ 11h đến 13h) ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, bởi đây là thời điểm dương khí cực thịnh, hiệu quả trừ tà đạt mức tối đa.

Tuy nhiên, tùy điều kiện của mỗi gia đình, lễ cúng cũng có thể diễn ra từ sáng sớm hoặc trước giờ Ngọ một chút. Miễn là thực hiện với sự trang nghiêm, thành tâm thì lễ cúng vẫn trọn vẹn ý nghĩa.

Cúng Tết Đoan Ngọ như thế nào?

Quy trình cúng thường gồm các bước cơ bản:

1. Bày mâm lễ lên bàn thờ gia tiên hoặc bàn cúng riêng.
2. Thắp hương và đọc văn khấn Tết Đoan Ngọ (có thể dùng văn khấn truyền thống).
3. Vái lạy tổ tiên và trời đất, cầu cho gia đình bình an, mạnh khỏe.
4. Chờ hết tuần hương rồi hóa vàng, sau đó hạ lễ dùng bữa với gia đình.

Làm gì trong ngày Tết Đoan Ngọ để mang lại may mắn và sức khỏe?

Không chỉ là ngày lễ cúng tổ tiên, làm gì trong ngày Tết Đoan Ngọ cũng là một nét đẹp văn hóa của người Việt. Dưới đây là những việc nên làm:

Ăn rượu nếp và trái cây sớm

Ngay từ sáng sớm ngày mùng 5 tháng 5, người Việt thường ăn rượu nếp, trái cây tươi như mận, vải, dưa hấu để "giết sâu bọ" trong cơ thể – một quan niệm dân gian khá độc đáo và thú vị.

Tắm lá mùi, xông thảo dược

Ở một số vùng miền, người dân có thói quen tắm bằng nước lá mùi, sả, bưởi… để giải độc và xua tà khí. Việc tắm rửa bằng thảo dược còn được cho là giúp chữa bệnh ngoài da, tăng cường sức khỏe.

Thăm hỏi ông bà, cha mẹ

Dù không phải kỳ nghỉ dài như Tết Nguyên Đán, nhưng Tết Đoan Ngọ vẫn là dịp tốt để thăm hỏi người thân, đặc biệt là ông bà, cha mẹ. Đây là lúc gắn kết tình cảm gia đình, thể hiện sự quan tâm, hiếu nghĩa.

Kiêng kỵ trong ngày Tết Đoan Ngọ

• Tránh để bàn thờ bẩn, không lau dọn trước khi cúng.
• Không đổ rượu nếp, trái cây dư thừa xuống đất.
• Tránh gây cãi vã, tranh luận to tiếng trong ngày lễ.
• Không để lửa bếp tắt vào sáng sớm mùng 5 tháng 5.

>>>Đọc thêm: Tài xỉu là gì? Bắt tài xỉu thế nào để hạn chế rủi ro

Tết Đoan Ngọ là gì không chỉ đơn thuần là một câu hỏi về ngày lễ mà còn là lời nhắc nhở về truyền thống, đạo hiếu và sự gắn bó của con người với thiên nhiên. Dù trải qua bao biến động, ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch vẫn được gìn giữ trong văn hóa người Việt như một biểu tượng của sức khỏe, sự thanh lọc và tinh thần đoàn kết gia đình.