Khi nhắc đến những công cụ đơn giản nhưng “thần thánh” trong phòng thí nghiệm học sinh, không thể bỏ qua giấy quỳ tím và giấy thử pH. Trang yeukhoahoc.edu.vn luôn nhận được rất nhiều câu hỏi từ các bạn học sinh lớp 8-9 về cách dùng hai “vị cứu tinh” này sao cho chính xác nhất.
Giấy quỳ tím – “Thám tử” cổ điển nhưng cực nhạy
Giấy quỳ tím được chiết xuất từ địa y, có khả năng đổi màu rõ rệt khi gặp dung dịch axit hoặc bazơ.
| Dung dịch | Màu giấy quỳ tím chuyển thành | Độ mạnh gợi ý |
| Axit mạnh (HCl, H₂SO₄) | Đỏ tươi | Axit rất mạnh |
| Axit yếu (CH₃COOH, H₂CO₃) | Hồng cam | Axit yếu |
| Trung tính (nước cất, NaCl) | Tím (giữ nguyên) | pH ≈ 7 |
| Bazơ yếu (NH₃, NaHCO₃) | Xanh lá | Bazơ yếu |
| Bazơ mạnh (NaOH, KOH) | Xanh dương đậm | Bazơ rất mạnh |
Mẹo hay: Nhỏ 1–2 giọt dung dịch lên giấy, đợi 5–10 giây rồi đối chiếu dưới ánh sáng tự nhiên để màu chuẩn nhất.
Giấy thử pH – “Máy đo mini” chính xác đến 0,5 đơn vị
Giấy pH hiện đại hơn, cho kết quả định lượng thay vì chỉ định tính như quỳ tím.
Quy trình thực hiện chỉ 3 bước:
- Xé một mẩu giấy pH dài khoảng 2 cm.
- Nhúng đầu giấy vào dung dịch cần thử (hoặc nhỏ 1 giọt lên giấy).
- Đợi 10–15 giây, so màu với bảng màu chuẩn in trên vỏ hộp.
Bảng tham khảo phổ biến (thang pH 1–14):
| Khoảng pH | Màu giấy điển hình | Kết luận chính xác |
| 1–3 | Đỏ → cam đậm | Axit rất mạnh |
| 4–6 | Cam → vàng cam | Axit yếu |
| 7 | Xanh lá nhạt | Trung tính |
| 8–10 | Xanh dương nhạt → đậm | Bazơ yếu → trung bình |
| 11–14 | Tím → tím đậm | Bazơ rất mạnh |
So sánh ưu nhược điểm của hai phương pháp
| Tiêu chí | Giấy quỳ tím | Giấy thử pH |
| Giá thành | Rẻ (khoảng 15–20k/cuộn) | Cao hơn (50–100k/hộp) |
| Độ chính xác | Chỉ định tính | Định lượng (đọc được pH gần đúng) |
| Tốc độ đổi màu | Rất nhanh (2–5 giây) | Nhanh (10–15 giây) |
| Dễ bảo quản | Dễ, chỉ cần tránh ẩm | Cần hộp kín, tránh ánh nắng |
| Phù hợp với học sinh | Rất phù hợp lớp 8–9 | Phù hợp lớp 10 trở lên |
Mẹo thực hành tại nhà không bị nhầm lẫn bao giờ
- Luôn dùng ống nhỏ giọt sạch, tránh để dung dịch này lẫn sang dung dịch kia.
- Thử nước máy trước để kiểm tra giấy còn tốt không (nước máy thường pH 6,5–7,5 → màu vàng cam đến xanh nhạt).
- Kết hợp cả hai loại giấy: quỳ tím xác định nhanh axit/bazơ, giấy pH xác định độ mạnh yếu.
- Chụp ảnh bảng màu chuẩn của chính hộp giấy bạn đang dùng, vì mỗi hãng có thể lệch màu nhẹ.
Chỉ với hai mẩu giấy nhỏ xíu, bạn đã có thể “bắt bài” mọi dung dịch trong tích tắc. Khoa học vô tận, và những điều thú vị luôn bắt đầu từ những thí nghiệm đơn giản nhất phải không nào!
