Một vết đốt nhỏ từ ong tưởng như vô hại nhưng lại có thể trở thành hiểm họa khôn lường nếu không xử lý đúng cách. Bị ong đốt có sao không? Câu hỏi này cần được trả lời kỹ lưỡng để tránh nguy cơ đáng tiếc xảy ra.
Triệu chứng khi bị ong đốt dễ bị bỏ qua
Bị ong đốt có sao không sẽ phụ thuộc nhiều vào các triệu chứng xuất hiện sau đó. Tình trạng sưng tấy, đau nhức, mẩn đỏ, khó thở hay sốt nhẹ có thể báo hiệu phản ứng nặng hoặc biến chứng nguy hiểm, cần được theo dõi sát sao.
Triệu chứng tại chỗ:
Biểu hiện: đỏ da, đau buốt, ngứa, phù nề, đường kính một vài cm quanh chỗ đốt.
Đau chói sau vài phút chuyển thành đau rát bỏng.
Nốt ong châm ở giữa hoại tử trắng, xung quanh có viền đỏ, phù nề, tổn thương trên da tồn tại vài ngày đến vài tuần.
Nếu bị nhiều nốt đốt có thể gây phù nề toàn bộ chi hoặc thân.
Ong đốt vào vùng hầu họng gây phù nề, co thắt thanh quản gây khó thở cấp.
Ong đốt vào vùng quanh mắt hoặc mi mắt có thể gây đục màng trước thuỷ tinh thể, viêm mống mắt, áp xe thuỷ tinh thể, thủng nhãn cầu, tăng nhãn áp, rối loạn khúc xạ.
Các triệu chứng cục bộ nặng nhất vào 48-72 giờ sau khi bị ong đốt và kéo dài hàng tuần.
Tiêu cơ vân xuất hiện sau 24-48 giờ có thể dẫn đến vô niệu do tắc ống thận.
Nọc ong châm thẳng vào mạch máu có thể gây lên các triệu chứng nhanh hơn, nặng hơn.
Triệu chứng toàn thân:
Sẩn ngứa, mề đay, cảm giác nóng ran trong vòng vài giờ sau đốt.
Xảy ra khi bị nhiều nốt đốt. Các triệu chứng toàn thân có thể biểu hiện ngay lập tức (rất khó phân biệt giữa sốc do độc tố của nọc ong với phản vệ) hoặc sau vài ngày, bao gồm phù lan rộng, cảm giác bỏng da, vã mồ hôi, viêm kết mạc.
Tiêu hóa: Biểu hiện buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy. Có thể gặp hoại tử tế bào gan ở những người bệnh tử vong.
Tim mạch: giai đoạn đầu mạch nhanh, tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim sau tụt huyết áp, sốc.
Thần kinh: yếu cơ, mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, hôn mê và co giật.
Huyết học: tan máu, tiểu ra máu, giảm tiểu cầu, xuất huyết nhiều nơi. Lưu ý xuất huyết phổi hoặc não. Có thể có rối loạn đông máu dạng đông máu lan tỏa trong lòng mạch.
Thận: tiểu ít, nước tiểu sẫm màu, chuyển từ màu hồng sang đỏ sẫm hoặc nâu đỏ rồi vô niệu nhanh chóng nếu không điều trị kịp thời. Suy thận cấp thể vô niệu có thể tiến triển do hoại tử ống thận thứ phát từ tiêu cơ vân, tan máu và từ thiếu máu thận; cũng có thể có sự góp phần của cơ chế miễn dịch. Tuy nhiên, các amin giao cảm trong thành phần nọc ong gây co mạch, giảm tưới máu thận, hoại tử ống thận cùng với sự bít tắc của ống thận do myoglobin và hemoglobin đóng vai trò chính và đây là cơ sở cho biện pháp điều trị bài niệu tích cực trong điều trị ong đốt.
Triệu chứng phản vệ: thường xảy ra sau khi bị ong đốt vài phút đến vài giờ và tử vong thường xảy ra trong giờ đầu. Sốc phản vệ chiếm từ 0,3-3% thậm chí 8% các trường hợp ong đốt.
Cách sơ cứu khi bị ong đốt đúng chuẩn y tế
Khi gặp sự cố, bị ong đốt có sao không sẽ phụ thuộc lớn vào cách sơ cứu ban đầu. Gỡ bỏ ngòi đúng cách, làm sạch vùng đốt, chườm lạnh và theo dõi phản ứng là các bước quan trọng giúp ngăn biến chứng nghiêm trọng.
- Đưa nạn nhân ra khỏi khu vực bị ong đốt. Đặt nạn nhân nằm yên, tránh cử động nhiều để hạn chế nọc độc lan truyền trong cơ thể.
- Các loại côn trùng khác thường không để lại dấu vết khi đốt. Còn ong thường để lại kim và túi chứa nọc độc tại vị trí đốt.
Nếu vòi chích nổi lên bề mặt da, dùng nhíp gắp nhẹ lấy kim ra.
Tránh dùng tay khều hoặc chà xát, đè lên vết chích bởi mũi kim dính vào da có kèm theo túi chứa nọc độc sẽ tiếp tục bơm chất độc vào cơ thể. Cần lấy kim ra khỏi da càng nhanh càng tốt, tránh chất độc gây sưng, nhức nhối nghiêm trọng hơn.
- Rửa vết chích bằng xà phòng hoặc nước sạch, nước ấm, dung dịch sát trùng.
- Đắp khăn lạnh hay túi chườm đá lên vùng bị đốt để giảm sưng, giảm đau,…
- Cho nạn nhân uống nhiều nước để thải bớt độc tố.
Tuyệt đối không dùng thuốc (dù là thuốc y học cổ truyền hay thuốc tân dược) hay vôi bôi lên vết chích. Sau khi sơ cứu, cần đưa ngay nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời. Tại cơ sở y tế, nếu bệnh nhân có phản ứng nặng tại vị trí đốt, cho uống thuốc kháng histamin và corticosteroid theo chỉ định của bác sĩ.
>> Tham khảo thêm: Bị khỉ cắn có sao không và những điều không được bỏ qua
Các trường hợp bị ong đốt cần đưa cấp cứu ngay lập tức
Người bị ong đốt rơi vào các tình huống này cần được đưa đi bệnh viện cấp cứu ngay lập tức:
- Bị ong đốt ở nhiều vị trí trên cơ thể, nhất là vùng đầu, mặt, cổ.
- Xác định được loài ong đốt là ong bắp cày, ong vò vẽ,… bởi nọc của chúng có độc tố mạnh, gây biến chứng toàn thân. Càng để lâu, độc tố càng thấm sâu vào máu, gây nhức nhối.
- Nạn nhân bị khó thở, đau nhức nhiều, phù mặt, tiêu chảy, buồn nôn, chuột rút.
Cơ thể mỗi người có phản ứng khác nhau khi bị ong đốt. Tổn thương do ong đốt thường được chia ra các mức độ:
- Mức độ1: Phản ứng tại vị trí đốt như sưng, đỏ, ngứa, nhức,… có thể biến mất sau vài giờ mà không cần điều trị.
- Mức độ 2: Phù mạch, nổi mày đay toàn thân.
- Mức độ 3: Co thắt phế quản.
- Mức độ 4: Sốc phản vệ, hạ huyết áp, tổn thương nhiều cơ quan.
Với trẻ em, phản ứng dị ứng ở mức độ 1 và 2 không có chỉ định điều trị giải độc của ong.
Với người lớn, từ mức độ 2 đã có chỉ định điều trị giải nọc độc. Phương pháp này cho hiệu quả bảo vệ đến 80% người bệnh (trừ nạn nhân có chống chỉ định).
Với bệnh nhân bị ong đốt có các triệu chứng dị ứng ở mức độ 3 – 4 cần được cấp cứu ngay bằng tiêm adrenalin. Nếu triệu chứng không cải thiện, cần tiêm nhắc lại sau mỗi 8-10 phút.
Với nạn nhân có triệu chứng của sốc phản vệ sau khi bị ong đốt, cần được xử trí như điều trị sốc phản vệ do các nguyên nhân khác. Sốc phản vệ do ong đốt xảy ra khi nạn nhân có cơ địa quá nhạy cảm với nọc ong, gây ra phản ứng toàn thân.
Với những người bị sốc phản vệ khi ong đốt, sau khi điều trị cấp cứu khỏi nguy kịch, cần mang thuốc chống sốc phản vệ theo bên mình, nhất là khi làm việc, hoạt động tại nơi có nguy cơ bị ong đốt.
Một số phương pháp phòng tránh ong đốt
Để tránh bị ong đốt có sao không trở thành nỗi lo, phòng ngừa là điều cần làm ngay. Hiểu thói quen sinh sống của ong, giữ khoảng cách an toàn và không kích động tổ ong là cách giúp bạn tránh tai nạn không đáng có.
- Tránh xa những khu vực có nhiều ong để hạn chế tối đa khả năng tiếp xúc với ong, đặc biệt cha mẹ nên căn dặn con em mình không được chọc phá tổ ong.
- Trong trường hợp, ong bay đến gần thì không nên chạy mà hãy đứng hoặc ngồi im, tuyệt đối không cử động.
- Nếu bạn muốn xua đàn ong, thì không nên dùng gậy hay que chọc vào tổ ong. Tốt nhất nên dùng khói hoặc lửa.
- Lưu ý không để cây cối mọc um tùm hay để hoang nhà cửa. Đây là những môi trường thuận lợi để ong đến làm tổ. Nên thường xuyên vệ sinh nhà cửa và phát quang bụi rậm quanh nhà.
- Đối với những trường hợp, nuôi ong lấy mật, thường xuyên phải tiếp xúc với ong cần mặc áo quần phòng hộ, không để lộ da để hạn chế tối đa nguy cơ bị ong đốt.
- Nếu có những chuyến dã ngoại vào rừng, bạn không nên mặc quần áo nhiều màu sắc, quá nổi bật, không dùng nước hoa, mỹ phẩm, không nên đi chân đất, không mặc những bộ đồ quá rộng. Nên đi găng tay, đội mũ và mặc những trang phục kín, dày dặn.
>>> Tham khảo thêm: Bị rết cắn có sao không và cách xử lý đúng chuẩn tại nhà
Dù chỉ một nốt ong đốt nhưng có thể kéo theo hậu quả khôn lường nếu sơ cứu sai cách. Đừng để bị ong đốt có sao không trở thành câu hỏi muộn màng. Trang bị kiến thức ngay từ bây giờ để bảo vệ bản thân hiệu quả.
