Xơ phổi không đơn giản là một thương tổn lành tính. Đó là quá trình hủy hoại phổi không hồi phục nếu không được can thiệp kịp thời. Bị xơ phổi có sao không? Câu trả lời sẽ khiến không ít người giật mình.
Xơ phổi là gì?
Xơ phổi là một bệnh lý mãn tính, trong đó mô phổi bị tổn thương và dần bị thay thế bằng mô sẹo cứng. Điều này làm giảm khả năng giãn nở của phổi, khiến việc trao đổi khí trở nên khó khăn hơn. Người bệnh xơ phổi thường bị khó thở (đặc biệt là khi vận động), ho khan kéo dài và mệt mỏi.
Xơ phổi hiện được phân thành 3 loại chính:
Xơ phổi thứ phát: Hình thành sau khi phổi chịu các thương tổn như: nhồi máu phổi, viêm phổi, lao phổi.
Xơ phổi khu trú: Bệnh xuất hiện khi người bệnh hít phải một số chất độc hại như: silica, bụi than…
Xơ phổi vô căn: Bệnh phổi mô kẽ lan tỏa, hay còn được biết đến với cái tên là bệnh viêm phổi tăng cảm.
Nguyên nhân dẫn đến xơ phổi
Bị xơ phổi có sao không phụ thuộc phần lớn vào nguyên nhân gây bệnh. Dù là do phơi nhiễm độc tố, viêm phổi kéo dài hay không rõ nguyên nhân, phổi bị xơ hóa sẽ dần làm mất chức năng hô hấp và giảm chất lượng sống nghiêm trọng.
Môi trường lao động bị ô nhiễm:
Bụi mịn và các chất độc hại: Tiếp xúc lâu dài với bụi mịn (đặc biệt là silic, amiăng) và các chất độc hại trong môi trường làm việc, có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng cho phổi. Các hạt bụi siêu nhỏ này xâm nhập vào phổi, gây viêm nhiễm và dần hình thành sẹo, từ đó làm giảm chức năng hô hấp và tăng nguy cơ mắc các bệnh như xơ phổi, ung thư phổi và các bệnh liên quan đến đường hô hấp.
Khí độc hại: Tiếp xúc lâu dài với khí độc hại như khí CO, SO2, NOx… có thể gây viêm phổi, tổn thương phổi và cuối cùng là xơ hóa.
Đặc biệt đối với công nhân khai thác mỏ, công nhân luyện kim, công nhân sản xuất xi măng, thợ hàn, công nhân xây dựng… là những đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường lao động ô nhiễm và có nguy cơ mắc xơ phổi cao.
Ảnh hưởng của bức xạ:
Tia X: Tia X là một loại bức xạ có thể gây tổn thương phổi, đặc biệt là khi tiếp xúc với liều lượng cao và kéo dài.
Tia phóng xạ: Tia phóng xạ từ các nguồn phóng xạ nhân tạo như thiết bị y tế hoặc từ tự nhiên như tiếp xúc trực tiếp với tia cực tím hằng ngày cũng có thể gây ra tổn thương phổi, dẫn đến xơ hóa.
Các nhân viên y tế, các nhà khoa học làm việc với các nguồn phóng xạ, những người sống gần các nhà máy điện hạt nhân… có nguy cơ cao bị ảnh hưởng bởi bức xạ.
Tác dụng phụ của thuốc:
Một số loại thuốc điều trị ung thư có thể gây tổn thương phổi, dẫn đến phổi bị xơ hóa.
Người bệnh mắc các bệnh lý liên quan:
Bệnh u hạt phổi (sarcoidosis): Đây là một bệnh lý gây viêm nhiễm ở phổi do một chứng rối loạn của cơ thể, có thể dẫn đến xơ phổi.
Viêm phổi: Viêm phổi nặng, kéo dài có thể dẫn đến xơ phổi.
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): Bệnh COPD làm tổn thương phổi, tăng nguy cơ xơ hóa phổi.
Bệnh suyễn: Bệnh suyễn có thể gây ra viêm phổi, làm tăng nguy cơ xơ hóa phổi.
Các bệnh nhiễm trùng phổi: Một số loại nhiễm trùng phổi có thể gây ra tổn thương phổi, dẫn đến xơ hóa.
Bệnh HIV/AIDS: Bệnh HIV/AIDS có thể làm suy giảm hệ miễn dịch, tăng nguy cơ nhiễm trùng phổi và xơ hóa.
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản – GERD: Đây là hiện tượng dịch vị ở dạ dày trào ngược lên cổ họng người bệnh, tuy nhiên có một vài trường hợp dịch vị ở dạ dày trào ngược vào phổi, gây xơ hóa phổi nhưng nguyên nhân này thường rất hiếm gặp.
>> Tham khảo thêm: Bị HP có sao không và có dễ lây sang người thân không
Triệu chứng của xơ phổi cần đặc biệt chú ý
Để trả lời bị xơ phổi có sao không, hãy nhận diện triệu chứng sớm như khó thở, ho kéo dài, cơ thể mệt mỏi. Những biểu hiện này nếu không xử lý đúng có thể dẫn đến phổi xơ 1/3 và dần tiến triển thành xơ hóa toàn phần, không thể phục hồi.
- Ho khan kéo dài: Ho là một triệu chứng thường gặp, có thể ho có đờm hoặc không có đờm. Ho có thể xuất hiện vào ban đêm hoặc sau khi hoạt động thể lực.
- Mệt mỏi: Người bệnh cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức, khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày.
- Ho ra máu: Do tổn thương phổi, người bệnh có thể ho ra máu, gây ra tình trạng mất máu.
- Đau ngực: Đau tức ngực, khó chịu, đau ngực có thể xuất hiện khi hít thở sâu hoặc ho.
- Khó thở: Đây là triệu chứng phổ biến thường xuất hiện ở giai đoạn sau khi xơ phổi trở nặng. Ban đầu khó thở chỉ xuất hiện khi hoạt động gắng sức, sau đó có thể xuất hiện ngay cả khi nghỉ ngơi.
- Ngạt thở: Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể bị ngạt thở, cần được cấp cứu ngay lập tức.
- Sụt cân: Do khó thở và mệt mỏi, người bệnh có thể bị sụt cân.
Triệu chứng của xơ phổi cần đặc biệt chú ý
Cách phòng ngừa xơ phổi hiệu quả và an toàn
Không phải ai bị xơ phổi cũng có thể chữa khỏi hoàn toàn. Vì thế, điều quan trọng là biết bị xơ phổi nên làm gì để kiểm soát bệnh và hạn chế biến chứng. Phòng bệnh bằng lối sống lành mạnh và khám định kỳ chính là chìa khóa sống khỏe.
- Bảo vệ phổi:
Hạn chế tiếp xúc với các chất độc hại: Tránh tiếp xúc với bụi mịn, hóa chất, kim loại nặng và các loại khí độc hại trong môi trường lao động và môi trường sống.
Sử dụng thiết bị bảo hộ: Khi làm việc trong môi trường phải tiếp xúc với các chất độc hại như trong các ngành công nghiệp khai thác mỏ, xây dựng, chế biến đá, đóng tàu… cần sử dụng các thiết bị bảo hộ như khẩu trang chuyên dụng, găng tay, kính bảo hộ…
Tạo môi trường sống sạch sẽ: Hạn chế khói thuốc lá, bụi bẩn, ô nhiễm không khí.
- Sử dụng thuốc đúng cách:
Tuân thủ chỉ định của bác sĩ, không tự ý sử dụng thuốc.
Theo dõi sức khỏe thường xuyên: Đến gặp bác sĩ để kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt là những người có nguy cơ cao mắc xơ phổi.
- Chăm sóc sức khỏe:
Phòng ngừa và điều trị các bệnh lý liên quan: Điều trị các bệnh lý như sarcoidosis, COPD, suyễn… để giảm nguy cơ xơ hóa phổi.
Tăng cường sức đề kháng: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập luyện thể dục thể thao, nghỉ ngơi hợp lý.
- Khám sức khỏe định kỳ:
Nên khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần/năm, đặc biệt nếu bạn có tiền sử gia đình mắc xơ phổi hoặc làm việc trong môi trường có nguy cơ.
>>> Tham khảo thêm: Thừa canxi có bị sao không và nên ăn uống như thế nào
Xơ phổi không phải là bản án tử nếu phát hiện kịp thời. Nhưng nếu chủ quan, hậu quả có thể khó lường. Đừng để mỗi nhịp thở trở thành cuộc chiến âm thầm mà bản thân không đủ sức thắng.
