Trong cuộc sống, hẳn bạn đã từng ít nhất một lần cảm thấy như mình đã từng sống trong khoảnh khắc hiện tại, dù thực tế đây là lần đầu tiên bạn trải nghiệm điều đó. Cảm giác kỳ lạ và khó lý giải ấy chính là một ví dụ điển hình của hiện tượng déjà vu. Vậy déjà vu là gì? Hiện tượng déjà vu là gì và có phải là dấu hiệu siêu năng lực hay chỉ là một “trò đùa” của não bộ?
Déjà vu là gì? Nguồn gốc của khái niệm gây tò mò
Déjà vu là một cụm từ có nguồn gốc từ tiếng Pháp, trong đó "déjà" có nghĩa là "đã từng" và "vu" nghĩa là "thấy". Ghép lại, cụm từ này có nghĩa là “đã thấy rồi”. Đây là hiện tượng tâm lý khi một người có cảm giác như mình đã từng trải qua tình huống hiện tại, dù biết rõ là chưa từng.
Vậy dejavu nghĩa là gì một cách đầy đủ hơn? Déjà vu được hiểu là sự trải nghiệm ngắn ngủi nhưng mạnh mẽ, khiến bạn tin rằng mình đã từng chứng kiến hoặc sống qua khoảnh khắc hiện tại ở đâu đó trong quá khứ. Cảm giác này thường chỉ kéo dài vài giây, sau đó biến mất mà không để lại dấu vết rõ ràng nào trong trí nhớ.
Hiện tượng này không hiếm gặp. Theo thống kê, khoảng 60-80% người trưởng thành thừa nhận từng trải qua cảm giác déjà vu, đặc biệt phổ biến ở độ tuổi từ 15 đến 25.
>>>Xem thêm: Vàng 610 là vàng gì? Có nên đầu tư hay chỉ nên đeo đẹp?
Hiện tượng déjà vu là gì và biểu hiện thường thấy
Hiện tượng déjà vu là gì dưới góc độ tâm lý học và thần kinh học? Đây được coi là một dạng rối loạn trí nhớ tạm thời, trong đó não bộ nhầm lẫn giữa ký ức và trải nghiệm hiện tại. Có nhiều biểu hiện khác nhau nhưng nhìn chung, déjà vu thường xảy ra khi:
- Bạn đang trò chuyện với ai đó và đột nhiên cảm thấy mình đã từng nói đúng những câu từ đó ở hoàn cảnh tương tự.
- Bạn bước vào một nơi lạ mà cảm giác quen thuộc như đã từng ở đó.
- Bạn gặp một người lần đầu nhưng lại có ấn tượng như đã quen từ trước.
Đáng chú ý, hiện tượng này không hề liên quan đến sự mơ hồ hay tưởng tượng. Người trải nghiệm hoàn toàn tỉnh táo, nhận thức rõ ràng rằng đây là một cảm giác kỳ lạ không có thật trong ký ức thực tế.
Một số nhà nghiên cứu phân loại déjà vu thành nhiều dạng như:
- Déjà vécu: “đã từng sống qua” – cảm giác như từng trải nghiệm cả một chuỗi sự kiện.
- Déjà senti: “đã từng cảm nhận” – gắn với cảm xúc hoặc ý nghĩ trong nội tâm.
- Déjà visité: “đã từng đến” – cảm giác quen thuộc với một nơi chưa từng đến.
Những giả thuyết khoa học về hiện tượng déjà vu
Dù đã được ghi nhận từ thế kỷ 19, hiện tượng déjà vu là gì vẫn còn là một chủ đề gây tranh cãi trong giới khoa học. Dưới đây là một số giả thuyết phổ biến được đưa ra để lý giải hiện tượng này:
Sự đồng bộ hóa lệch trong não bộ
Giả thuyết này cho rằng déjà vu xảy ra do sự truyền tín hiệu không đồng bộ giữa hai bán cầu não. Khi một tín hiệu được xử lý chậm ở một bên não so với bên kia, sẽ gây ra cảm giác như ta đã trải nghiệm tình huống đó trước đó. Đây là cách giải thích liên quan đến chức năng thần kinh.
Rối loạn bộ nhớ ngắn hạn và dài hạn
Một số nhà khoa học tin rằng déjà vu là kết quả của việc thông tin từ hiện tại bị lưu nhầm vào bộ nhớ dài hạn, thay vì bộ nhớ ngắn hạn. Điều này khiến người trải nghiệm tưởng như mình đã có ký ức về sự việc vừa xảy ra.
Hoạt động quá mức của hồi hải mã (hippocampus)
Hồi hải mã là vùng não chịu trách nhiệm về trí nhớ. Khi vùng này hoạt động quá mức hoặc bị kích thích bất thường, có thể sinh ra cảm giác déjà vu. Thậm chí, hiện tượng này được ghi nhận rõ ràng ở những bệnh nhân động kinh thùy thái dương – họ thường trải qua déjà vu trước khi lên cơn co giật.
Giấc mơ và ký ức tiềm thức
Một số nhà tâm lý học phân tích rằng déjà vu có thể bắt nguồn từ giấc mơ. Bạn có thể đã mơ về một tình huống tương tự trong quá khứ, và khi gặp lại trong đời thực, não bộ liên kết các hình ảnh ấy lại với nhau tạo ra cảm giác "đã từng thấy".
Góc nhìn tâm linh Déjà vu là điềm báo hay dấu hiệu luân hồi?
Không chỉ dừng lại ở lý giải khoa học, nhiều người còn đặt câu hỏi liệu hiện tượng deja vu là gì dưới góc nhìn tâm linh? Có phải đây là dấu hiệu cho thấy chúng ta đã từng sống ở một kiếp khác?
Trong một số tôn giáo và tín ngưỡng, déjà vu được coi là dấu vết còn sót lại từ tiền kiếp, hay còn gọi là luân hồi. Tình huống bạn cảm thấy quen thuộc có thể là một trải nghiệm trong kiếp trước mà linh hồn vẫn còn ghi nhớ mơ hồ.
Ngoài ra, một số người cho rằng déjà vu là “lời nhắc nhở” từ vũ trụ, rằng bạn đang đi đúng hướng hoặc sắp có một biến cố lớn trong cuộc sống.
Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có bằng chứng rõ ràng để khẳng định hay bác bỏ hoàn toàn các giả thuyết mang màu sắc tâm linh. Điều này khiến déjà vu càng thêm phần huyền bí và hấp dẫn trong cả đời sống thường ngày lẫn nghiên cứu khoa học.
>>>Xem thêm: Mukbang là gì? Trào lưu ăn uống triệu view từ Hàn Quốc
Hiện tượng déjà vu là gì có thể được xem là một minh chứng thú vị cho khả năng kỳ diệu và phức tạp của não bộ con người. Dù đã có nhiều giả thuyết được đưa ra nhằm lý giải dejavu nghĩa là gì, nhưng hiện tượng này vẫn để ngỏ nhiều câu hỏi chưa có lời đáp.
