Bạn đã từng đến khu di tích lịch sử đền Hùng nơi gắn liền với truyền thuyết dựng nước của các Vua Hùng? Tại sao nơi đây lại trở thành điểm đến linh thiêng bậc nhất của dân tộc Việt? Khu di tích lịch sử đền Hùng không chỉ là một di sản văn hóa quý báu mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết và đạo lý “uống nước nhớ nguồn”. Hãy cùng khám phá để hiểu sâu hơn về cội nguồn dân tộc Việt Nam.
Nguồn gốc và lịch sử xây dựng Đền Hùng Vương
Đền Hùng Vương là một trong những di tích lịch sử – Văn hóa đặc biệt quan trọng của dân tộc Việt Nam. Nằm trên núi Nghĩa Lĩnh thuộc xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, khu di tích là nơi thờ cúng các Vua Hùng – Những người có công dựng nước Văn Lang, nhà nước đầu tiên trong lịch sử Việt Nam. Không chỉ mang ý nghĩa tâm linh, Đền Hùng còn là biểu tượng của lòng biết ơn và sự hướng về cội nguồn của dân tộc Việt.
Nhấn vào đây để xem: Hành trình khám phá các di tích lịch sử nổi bật ở Nghệ An
Nguồn gốc của Đền Hùng gắn liền với truyền thuyết “Con Rồng cháu Tiên”, trong đó Lạc Long Quân và Âu Cơ sinh ra một bọc trăm trứng, nở thành trăm người con, rồi chia nhau cai quản các vùng đất khác nhau.
Người con cả được tôn là Hùng Vương thứ nhất, lập nên nhà nước Văn Lang và đóng đô ở Phong Châu (nay là Phú Thọ). Từ đó, Đền Hùng trở thành nơi tưởng niệm các vị vua Hùng – Những người đã có công khai sơn phá thạch, đặt nền móng cho dân tộc Việt Nam.
Lịch sử xây dựng Đền Hùng được ghi nhận qua nhiều thời kỳ, kéo dài hàng nghìn năm. Theo các tài liệu lịch sử, từ thời Hậu Lê đến thời Nguyễn, triều đình và nhân dân đều coi trọng việc tu sửa và mở rộng đền thờ các Vua Hùng.
Ngay từ thế kỷ XV, vua Lê Thánh Tông từng sắc phong các vị Vua Hùng là “Hùng Vương Thánh Tổ” và cho xây dựng đền thờ. Sang thời Nguyễn, vua Gia Long và các đời sau tiếp tục ban sắc phong và cho trùng tu, xây dựng thêm các công trình phụ trợ trong khu di tích.
Hiện nay, quần thể Đền Hùng gồm bốn khu chính: đền Hạ, đền Trung, đền Thượng và lăng Hùng Vương. Mỗi đền đều mang ý nghĩa riêng biệt và được xây dựng theo kiến trúc truyền thống. Đền Hạ là nơi Âu Cơ sinh ra bọc trăm trứng.
Đền Trung là nơi các Vua Hùng bàn việc nước. Đền Thượng là nơi thờ chính các Vua Hùng và là nơi cao nhất trong quần thể đền. Phía sau là lăng Vua Hùng – Nơi an nghỉ của một trong những vị vua đầu tiên theo truyền thuyết.
Trải qua thời gian và những biến động lịch sử, khu di tích Đền Hùng vẫn luôn là biểu tượng trường tồn của lòng yêu nước, sự gắn bó cộng đồng và tinh thần hướng về cội nguồn của người Việt. Mỗi năm vào ngày 10 tháng 3 âm lịch ngày Giỗ Tổ Hùng Vương, hàng triệu người dân từ khắp mọi miền đất nước lại nô nức hành hương về Phú Thọ, thành kính dâng hương tưởng niệm các vị vua Hùng.
Đền Hùng không chỉ là một công trình kiến trúc mang giá trị nghệ thuật, mà còn là “nơi gặp gỡ tâm linh” của mọi thế hệ con cháu Việt Nam. Sự tồn tại và phát triển của Đền Hùng chính là minh chứng cho đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, là sợi dây thiêng liêng gắn kết dân tộc Việt từ quá khứ đến hiện tại và tương lai.
Các địa điểm tham quan khu di tích lịch sử đền Hùng
Đền Hạ
Nằm ở chân núi Nghĩa Lĩnh, đền Hạ được coi là nơi Lạc Long Quân và Âu Cơ chia tay nhau, Âu Cơ lên núi nuôi 50 người con, trong đó có các Vua Hùng. Đền có ba gian, được xây dựng theo lối kiến trúc cổ với mái ngói cong, kết cấu gỗ lim chắc chắn và chạm khắc tinh tế. Trước sân đền có cây đa cổ thụ hàng trăm năm tuổi, tạo nên không gian linh thiêng và cổ kính.
Đền Trung
Được xây trên độ cao khoảng 175m, đền Trung là nơi Vua Hùng cùng quần thần bàn việc nước, chiêu hiền đãi sĩ. Đền có kiến trúc nhỏ nhắn nhưng thanh thoát, với mái ngói mũi hài, các cột gỗ và cửa gỗ sơn son thiếp vàng. Từ đây, du khách có thể nhìn ra toàn cảnh vùng đất Tổ.
Đền Thượng
Tọa lạc trên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh vị trí cao nhất của khu di tích, đền Thượng là nơi các Vua Hùng làm lễ tế trời đất, thần linh. Đây là ngôi đền linh thiêng nhất trong quần thể, được xây dựng vững chắc và giữ nguyên nhiều nét kiến trúc cổ. Phía sau đền là khu Lăng Vua Hùng nơi an nghỉ của Vua Hùng thứ sáu.
Lăng Vua Hùng
Gần đền Thượng, lăng Vua Hùng được xây bằng đá xanh, hình vuông, tượng trưng cho trời đất. Đây là nơi người dân tưởng nhớ công ơn các Vua Hùng đã có công dựng nước và mở mang bờ cõi.
Đền Giếng
Nằm dưới chân núi, đền Giếng thờ hai công chúa Tiên Dung và Ngọc Hoa – con gái Vua Hùng. Tương truyền, đây là nơi các công chúa soi gương và chải tóc bên giếng nước trong vắt. Đền Giếng nhỏ nhắn nhưng mang vẻ đẹp thanh tịnh, tĩnh lặng.
Bảo tàng Hùng Vương
Nằm trong khuôn viên khu di tích, bảo tàng Hùng Vương trưng bày hàng trăm hiện vật, tư liệu lịch sử quý giá liên quan đến thời đại Hùng Vương và các di sản văn hóa thời kỳ dựng nước.
Cột đá thề và đại lộ Hùng Vương
Cột đá thề là nơi biểu trưng cho tinh thần trung nghĩa của quân dân thời Hùng Vương, còn đại lộ Hùng Vương là con đường chính dẫn từ cổng chính vào trung tâm khu di tích, được trồng nhiều cây xanh và trang trí trang nghiêm.
Các hoạt động văn hóa khác tại Đền Hùng
Tại khu di tích lịch sử Đền Hùng, bên cạnh phần lễ mang tính linh thiêng, phần hội diễn ra sôi nổi với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc, phản ánh đời sống tinh thần phong phú của cộng đồng người Việt. Đây là dịp để người dân và du khách hòa mình vào không khí lễ hội, thể hiện lòng biết ơn đối với các vua Hùng.
Một trong những điểm nhấn nổi bật là các chương trình biểu diễn nghệ thuật dân gian như hát Xoan, hát chèo, múa trống hội, trống đồng… Trong đó, hát Xoan Phú Thọ, được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, thường xuyên vang lên trong khu vực đền Hạ và các không gian biểu diễn cộng đồng.
Lễ hội cũng thu hút đông đảo người tham gia vào các trò chơi truyền thống: đánh đu, kéo co, cướp cờ, ném còn, đấu vật… Mỗi trò chơi đều mang ý nghĩa tượng trưng cho sức mạnh, sự đoàn kết và tinh thần cộng đồng của người Việt.
Ngoài ra, lễ hội còn tổ chức các hoạt động thi tài như gói bánh chưng, nấu bánh giày. Những chiếc bánh sau khi hoàn thành được dâng lên đền thờ các vua Hùng, thể hiện lòng thành kính và nhắc nhớ truyền thuyết Lang Liêu.
Triển lãm tranh ảnh, thư pháp, trưng bày hiện vật cổ cũng góp phần lan tỏa kiến thức lịch sử, giúp công chúng hiểu rõ hơn về thời đại Hùng Vương và công cuộc dựng nước.
Kinh nghiệm tham quan Đền Hùng Vương
Để chuyến tham quan Đền Hùng thêm trọn vẹn, du khách nên chuẩn bị một số kinh nghiệm hữu ích từ việc di chuyển, chọn thời điểm cho đến những lưu ý cần thiết khi ghé thăm nơi đây.
Thời gian lý tưởng để tham quan Đền Hùng
Thời gian lý tưởng nhất để tham quan Đền Hùng là vào mùa xuân. Đặc biệt, dịp Quốc Giỗ mùng 10 tháng 3 âm lịch là thời điểm lễ hội truyền thống lớn nhất cả nước được tổ chức, thu hút lượng lớn du khách thập phương tới dâng hương. Không khí lễ hội cùng nhiều hoạt động văn hóa truyền thống sẽ mang tới cho du khách trải nghiệm ý nghĩa và đáng nhớ.
Nếu bạn là người không thích sự đông đúc, thì những ngày khác trong năm ngoài mùa lễ hội sẽ là lựa chọn phù hợp. Lúc này, Đền Hùng mang một vẻ yên bình, thanh tĩnh lạ thường. Du khách sẽ có cơ hội thả mình vào khung cảnh thiên nhiên xanh mát, chiêm ngưỡng kiến trúc cổ kính và lắng nghe những câu chuyện lịch sử hào hùng của dân tộc.
Dù vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, Đền Hùng vẫn luôn mang đến cho con cháu trên dải đất hình chữ S cảm giác thiêng liêng và tự hào khi được nhắc đến cội nguồn dân tộc.
Những lưu ý khi tham quan Đền Hùng
Đền Hùng là khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc đối với dân tộc Việt Nam. Vì vậy, du khách khi tới đây cần lưu ý một số điểm sau để có chuyến tham quan trang nghiêm và trọn vẹn:
- Trang phục: Nên chọn trang phục lịch sự, kín đáo, phù hợp với không gian linh thiêng của nơi thờ tự. Tránh mặc đồ ngắn, hở hang hay phản cảm.
- Ứng xử nơi tôn nghiêm: Giữ trật tự chung, không chen lấn xô đẩy khi tham gia lễ dâng hương, cúng bái. Cần thể hiện sự thành kính và tôn trọng với tiền nhân, với những người xung quanh.
- Bảo quản tài sản cá nhân: Chủ động giữ gìn tư trang, ví tiền, điện thoại khi đi vào khu vực đông người để tránh tình trạng móc túi, cướp giật.
- Bảo vệ di tích: Không viết vẽ bậy lên tường, bia đá hay công trình trong khu di tích. Tuyệt đối không trèo lên tượng hay hiện vật, góp phần gìn giữ giá trị lịch sử cho thế hệ mai sau.
- Giữ vệ sinh chung: Vứt rác đúng nơi quy định, không xả rác bừa bãi trong khuôn viên đền, bảo vệ cảnh quan môi trường xanh – sạch – đẹp.
Đọc thêm: Vẻ đẹp di tích lịch sử Rạch Gầm Xoài Mút ở Tiền Giang
Khu di tích lịch sử đền Hùng là nơi hội tụ linh thiêng của hồn thiêng sông núi và lòng thành kính của con cháu Lạc Hồng. Mỗi dịp Giỗ Tổ Hùng Vương, hàng triệu người dân lại nô nức về đây bày tỏ lòng tri ân. Đây không chỉ là điểm đến tâm linh, mà còn là nơi giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ. Giữ gìn và phát huy giá trị của khu di tích lịch sử đền Hùng chính là giữ gìn cội nguồn dân tộc.
